موزائیک چیست؟ | انواع و کاربرد آنها

تاریخچه استفاده از موزاییک

موزاییک (mosaique) یک واژه ی فرانسوی است. اما استفاده از این هنر برای اولین بار در شهرهای بین النهرین که به نظر برخی مورخین تمدن از آنجا پدید آمد برای سطح وسیله ها استفاده می شد. مصریان نیز این هنر به شکل قطعات کوچک برای کارهای تزیینی استفاده می کردند. اما هنرمندان شهر روم از آن به شکل یک طرح یا قاب روی دیوار استفاده می کردند که در آن به نشان دادن جشن ها و مراسم آیینی و اتفاق ها و منظره ها می پرداختند.

معماران یونان موزاییک را برای سنگ فرش کردن مسیرهای رفت و آمد به کار می بردند آنها موزائیک ها را از سنگ های کوچک مرمر می ساختند. و از آن به جای نقاشی برای طراحی های هندسی شکل یا طرح هایی به شکل حیوانات استفاده می کردند. این هنر با بزرگتر شدن حکومت رومیان به سایر نقاط کره ی خاکی سفر کرد و دستخوش تغییراتی شد. هنگامی که هنرمندان روم شرقی از خشت و مرمر برای پاره چین سازی یا همان موزاییک کاری استفاده می کردن هنرمندان اسلامی از طرح هایی با نظم و اشکال هندسی و با کاربرد شیشه و سنگ های مختلف به طراحی ساختمان ها می پرداختند.

اگر به دنبال طراحی های زیبای مهندسی هستید وبلاگ انجنیری ساختمان این امکان را تحت عنوان مهندسی برایتان فراهم کرده است.

یکی از باشکوه ترین هنرهای اسلامی که در آن اسلامیان از موزائیک سازی استفاده کردند قصر حمرا در اندلس یا اسپانیا است که یکی از مشهورترین آثار گردشگری اسپانیا است. دیوارهای داخلی این کاخ با نقش های اسلامی به شکل گل و نقش های هندسی است. این بنا توسط یونسکو به ثبت رسیده است.

همچنین مسلمانان در زمان حکومت امویان در اندلس به ساختن مسجد هایی می پرداختند که در آن از موزاییک و کاشی استفاده می کردند یکی از مساجد معروف در این زمینه مسجد کوردوبا است.

استفاده از موزائیک در افغانستان

آثار هنری مربوط به مصالح لعاب دار در افغانستان و خشت های مورد استفاده در دوران هخامنشی و کشف آنها در دهه های اخیر و همچنین منام جام مربوط به دوره غوری ها نشان از استفاده و کاربرد موزائیک در افغانستان دارد. و همچنین وجود شاهکار باستانی بت بامیان بیانگر خلاقیت و توانمندی دیگری در سال های قبل از اسلام است. اما متاسفانه در سال های اخیر این آثار باستانی توسط اسلامگرایان افراطی تخریب گردیده و کاربرد این هنر زیبا در کشور کمتر شده است و در کشورهای دیگر این هنر رو به پیشرفت است.

موزاییک چیست؟

موزاییک یک هنر است که با کنار هم قرار گرفتن قطعات کوچک به ارائه یک طرح یک سطح و یا یک نقاشی می پردازد. موزائیک ها از جنس های متفاوتی ساخته می شوند. به عنوان مثال از سنگ های رنگی مانند چوب و سفال برای سطوحی از جمله کف، دیوار و یا سقف کاربرد دارند. در ادبیات دری از آن به عنوان سنگ فرش نیز یاد می شود اما استفاده از آن هنوز در افغانستان به شکل چشمگیری رواج نیافته است. کشورهای اروپایی به ویژه آلمان و ایتالیا از این مصالح ساختمانی جذاب در معماری های ساختمانی و بناهای عمومی خود استفاده می کنند و به خلق تصویر های زیبایی می پردازند.

تفاوت روش های ساخت موزائیک

موزائیک پرسی

اساس کار موزاییک به متراکم شدن ذرات آن است از این رو موزائیک هایی که با فشار زیاد از طریق دستگاه متراکم می شوند موزاییک های پرسی نامیده می شوند که فشار وارده بر آنها بستگی به نوع ذرات و اندازه آن متغیر است. موزاییک هایی که پرسی هستند برای استفاده باید سابیده شوند.

موزائیک ویبره ای یا لرزشی:

در موزاییک های لرزشی، دستگاه لرزاننده با لرزش های مداوم باعث یک دست شدن و تراکم ذرات تشکیل دهنده ی موزاییک می شود و باعث می شود سنگ دانه های موزائیک به طور منظمی به هم قفل شوند، به همین دلیل موزائیک های ویبره ای لازم نیست ساییده شوند مگر این که در آنها از سنگ های دیگری مانند سنگ هایی برای تزیین به کار رفته باشد.

جنس موزاییک

موزاییک که قسمت مهمی از آن را سمنت تشکیل می دهد با مواد دیگری همچون پودر سنگ، ریگ و آب ساخته می شود. همچنین ترکیب های دانه بندی دیگر رنگی نیز در موزائیک ها کاربرد دارند. تفاوت موزائیک با سرامیک و کاشی در مواد تشکیل دهنده ی آنها است. که مواد تشکیل دهنده کاشی و سرامیک عمدتا از خاک رس و سفال است ولی موزاییک از سمنت است.

چرا موزائیک دارای دو سطح است؟

نارین:
از آنجایی که موزاییک کاربرد های مختلفی از قبیل سطوح کف، دیوار و .. دارد. نقش های مختلفی نیز دارد. به همین دلیل موزائیک از یک لایه پایه ساخته می شود که نارین نامیده می شود. لایه نارین ضخامت زیادی دارد و فشار وارده را تحمل می کند .

لایه نقش یا رویه:
این لای سطح بالایی موزائیک را تشکیل می دهد که بسته به کاربرد آن طرح های متنوعی دارد این لایه معمولا ضخامت کمی دارد و در آن از ترکیبات رنگی و پودر سنگ و سنگ های تزئینی استفاده می شود.

نحوه ی ساختن موزائیک

موزائیک یکی از مصالح ساختمانی است که از کانکریت به وجود می آید. هنگامی که کانکریت در اثر فشار زیاد و با لرزش های زیاد متراکم می شود و قطعات موزاییکی پرسی یا ویبره ای ساخته می شوند. موزاییک ها در قطعه های متفاوت برای کاربرد های گوناگونی از جمله نماهای خارجی یا طرح های داخلی در قسمت های مختلف کاربرد دارند. البته موزاییک ها بسته به ضخامت آنها در انواع یک لایه و دو لایه نیز تولید می شوند. که ویژگی های متفاوتی دارند.

موزائیک و مراحل تولید آن

تهیه مصالح مورد نیاز

اولین مرحله برای تولید موزائیک تهیه مصالح مورد نیاز است. در این قسمت مواد مورد نیاز برای لایه ی رویه که سنگ های رنگی هستند از معادن استخراج شده و توسط دستگاه سنگ شکن به اندازه های کوچکتری تبدیل شده است صورت می گیرد. این سنگ ها از نوع سنگ های مرمریت یا سنگ های رنگی سبز، سرخ و سیاه هستند که از معادن های مناطق مختلف خارج می شود.

پس از تهیه مصالح آنها را در مکانی جمع آوری و نگهداری می کنند برای نگهداری سمنت و پودر سنگ از سیلو های خاصی استفاده می شود که مجهز به مخلوط کن هستند تا سمنت به هم نچسبد و سخت نشود.

پس از خرد شدن سنگ ها، آنها طبقه بندی شده شسته می شوند. شست و شوی مصالح به روش های سنتی و با دستگاه شست و شو با فشار زیاد آب انجام می شود، زیرا گرد و خاک روی مواد باعث درست ترکیب نشدن و نچسبیدن آنها به هم می شود.

ترکیب کردن مواد موزائیک

برای ساخت موزائیک باید مواد به میزان کافی و مشخص طبق یک دستور العمل با هم ترکیب شوند. مواد موزاییک در ظرف های بزرگ مخروطی شکل ریخته می شوند که در زیر آنها دریچه ای وجود دارد و نوارهای بالا رونده یا تسمه های متحرکی زیر این ظرف ها قرار دارد که سمنت و پودر سنگ و دیگر سنگ ها روی آن ریخته می شوند و به سمت جایگاه ترکیب می روند.

قالب گیری

پس از این که مواد به نسبت معین با هم مخلوط شدند در قالب های مربوط به شکل گیری ریخته می شوند. این قالب ها اگر برای موزائیک از نوع پرسی باشند، ساخته شده از فولادی محکم و دارای دیواره ای سه سانتی هستند. شکل اکثر این قالب ها لوزی، مربع است. قسمت کف قالب بسته به طرح موزاییک مسطح و یا دارای خطوط برجسته ای است که باعث می شود که برای کف مکان های عمومی مانند، پیاده رو ها استفاده می شود. پس از شکل گیری موزاییک ها از قالب خارج می کنند.

اگر موزائیک قرار باشد به شکل ویبره ای ساخته شود در قالب های پلاستیکی شکلی ریخته می شود که در سه مرحله از لرزش متراکم می شوند در این سه مرحله مواد با هم ترکیب می شوند و پس از متراکم شدن، هوای بین آنها بیرون می آید پس از اتمام مراحل و شکل گیر قالب با آب دادن به آن، موزاییک را از قالب خارج می کنند.

زیبا سازی موزاییک

صیقل دادن موزاییک ها یکی از بخش های جذاب در موزاییک سازی است. در این مرحله که به روش های سنتی، اتوماتیک و نواری انجام می شود سطح موزاییک ها ساییده می شوند تا رنگ دانه ها و سنگ های به کار برده درون آن نمایان شود و به موزائیک زیبایی ببخشد. در گذشته سابیدن توسط یک سنگ ریگمال که روی موزاییک حرکت می کرد، انجام می شد. اما با پیشرفت خط تولید این کار توسط یک دستگاه بزرگ و یا توسط نوار نقاله عمل ساییدن به اندازه دلخواه انجام می شود.

در هنگام سابیدن بسته به نوع هدف موزاییک از ریگمال های ریز و درشت برای ایجاد شیار های متفاوت و برجستگی های مختلف استفاده می شود در این حین برای شستشو و خنک کردن موزاییک به دلیل اصطکاک از آب همراه با ریگمال استفاده می کنند. و از یک ریگمال سیاه رنگ برای برق انداختن موزائیک کمک می گیرند.

حرارت دهی و مقاوم سازی

این مرحله که از نام آن مشخص است با گرما انجام می شود این قسمت به چند روش انجام می شود:

روش معمولی

در این روش که کمی وقت گیر است از محفظه های بزرگ برای گرما دادن به موزائیک استفاده می شود در این مرحله دمای محفظه ها تقریبا 30 درجه است و موزاییک ها برای 8 ساعت در محفظه قرار می گیرند و پس از آن به موزاییک ها در حدود 5 ساعت آب داده می شود.

استفاده از بخار آب

در این روش پس از قالب گیری موزائیک برای سریع تر شدن تولید موزاییک ها را در مکان هایی قرار داده و بخار آب با فشار بین آنها قرار می گیرد.

استفاده از آب گرم

این روش که برای تعداد محدودی موزائیک انجام می شود با قرار دادن موزاییک در آب گرم انجام می شود یا در روش های سنتی در فصل گرما موزاییک ها را آب دهی می کنند. و در فصل سرما در اتاقک های گرم آب می پاشند.

بتنه کاری موزائیک

نوعی از تعمیر برای موزاییک هایی است که در حین سابیدن و گرم کردن و جا به جایی خراش هایی روی آنها ایجاد می شود. برای این کار مقداری سمنت و پودر سنگ به قسمت مورد نظر می زنند و پس از خشک شدن مصالح آن را دوباره صیقل می دهند. این کار نیز به دو روش دستی و ماشینی قابل انجام است.

دپو کردن موزائیک

و در پایان کار موزاییک ها رو هم قرار می دهند تا بر اثر فشار به مقاومتشان افزوده شود به این کار دپو کردن می گویند.

سنجش کیفیت

پس از اتمام مراحل تولید موزائیک با انجام آزمایشات میزان مرغوبیت و کیفیت آنها را می سنجند تا از استندرد بودن آن مطمئن شوند این آزمایشات شامل: تست مقدماتی، تست ابعاد، تست سایش، تست خمش و دوام در برابر یخ زدگی است.

انواع موزائیک

موزاییک تک لایه

این نوع موزائیک به دلیل داشتن یک لایه بسیار سبک است و سطح آن کاملا صاف است به دلیل وزن کم و سطح زیبا برای استفاده در طراحی های داخلی خانه بیشتر استفاده دارد و جنبه ی تزئینی دارد.

موزائیک دو لایه یا موزائیک معمولی

این موزائیک که رایج ترین نوع موزاییک است از دو لایه زیرین و رویه تشکیل شده. قسمت زیر این موزائیک به نام نارین و لایه بیس و قسمت رویه آن همان سطحی است که برای صیقل دادن و زیبایی کاربرد دارد. و مواد تشکیل دهنده آن همان مواد گفته شده در نحوه ساخت موزاییک است. و از آن برای مصارف کف استفاده می شود و از نظر هزینه نسبت به دیگر موزاییک ها قیمت کمتری دارد.

موزائیک پلیمری

موزاییک پلیمری نوعی از موزاییک است که برای کف انتخاب می شود این نوع موزائیک به دلیل ترکیبات آن بشدت متراکم و محکم است. این موزاییک هنگام تولید با رزین پلیمری که ماده ای با قابلیت چسبندگی است و دانه های رنگی کیمیاوی ساخته می شود. این موزاییک مقاومت بالایی در مقابل یخ زدگی دارد.

موزائیک واش کانکریت

در این موزائیک از یک ماده به نام روان کننده کانکریت یا پلی کربوکسیلات استفاده می شود که با دخالت در نسبت ترکیب سمنت و آب، باعث مقاومت زیاد این موزائیک می شود.

موزائیک گرانیتی

وجود لایه‌های مختلف در موزاییک گرانیتی سبب استقامت و مقاومت این مدل از موزاییک‌ها شده و استادکاران می‌توانند به بهترین شکل ممکن این مصالح را در ساختمان مدنظر خود مورداستفاده قرار دهند. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین لایه‌های مربوط به موزاییک‌های گرانیتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

لایه‌های نارین یا زیرین: ضخامت لایه نارین نسبت به دیگر لایه های موزاییک گرانیتی بسیار بالاتر بوده و به همین دلیل است که می تواند حجم بالایی از فشار را به راحتی تحمل کند. برای تهیه این قسمت از لایه موزائیک های گرانیتی از ریگ، آب و سمنت استفاده می شود.

لایه های رویه: لایه‌ی دیگر مربوط به موزائیک های گرانیتی را لایه رویه شکل داده است که این لایه را برخی از افراد با لایه رنگ موزاییک می‌شناسند که برای تهیه آن از آب، سمنت، رنگ‌دانه‌ها و پودر سنگ استفاده می‌کنند.

موزاییک‌های گرانیتی به روش ویبره‌ای و پرسی تولید می‌شوند و در موارد مختلفی کاربرد دارند. ازجمله کاربردهای موزاییک گرانیتی می‌توان به استفاده از آن‌ها به‌عنوان کف‌پوش سالن‌های صنعتی، پارکینگ، انبار، مدارس و کارخانه‌ها اشاره کرد.

موزاییک شکسته

موزاییک های شکسته تقریباً مشابه با موزاییک‌های گرانیتی هستند. تفاوت اصلی آن‌ها در مدل ساییدن و مدت‌زمان خشک شدن است. در دستگاه ساییدن این نوع کفپوش از برس های سیمی استفاده‌شده است. و در زمان صیقل زدن آب با فشار بالابر سطح موزاییک پاشیده می‌شود.

موزاییک شیاردار

موزاییک‌های شیار دار، دارای سطحی با فرورفتگی و برجستگی‌های منظم هستند. اکثراً در پیاده‌روها و سرک های پرتردد استفاده می‌شوند…همچنین با چیدمان خاص از این موزاییک، راهنمای مسیر برای روشن‌دلان جامعه ساخته می‌شود.

موزاییک سمنتی

همان طور که از نام موزاییک پیداست، بر پایه سمنت ساخته‌شده و هیچ‌گونه سنگ‌دانه تزیینی و پیگمنت رنگی به آن اضافه نمی‌شود. مزیت‌های این موزائیک باعث شده که مصرف‌کننده از ظاهر ساده آن در بسیاری از موارد چشم‌پوشی کند. مزیت‌هایی مثل: قیمت مناسب، رنگ یکنواخت، عایق گرمایی، قابلیت پالش شدن، دوام و ماندگاری بسیار بالا و … .

تنها ترفند که می‌توان موزائیک سمنتی را از حالت ساده خود خارج کرد، ایجاد شیارهایی منظم یا غیرمنظم بر سطح‌رویی موزاییک هست. این موزائیک در ابعاد 30*30 یا 40*40 معمولاً تولید می‌شود.

موزاییک سنگ دار:

این نوع موزاییک برخلاف موزائیک سمنتی، دارای سنگ‌های تزئینی است. به شکل‌های مختلف مثل شیاردار، صاف و شسته تولید می‌شود. زیبایی این موزائیک به این دلیل است که با استفاده از هر نوع سنگی، حتی سنگ‌های دورریز ساختمانی می‌توان سطح آن را تزئین کرد. اندازه سنگ‌ها را می‌توان ریز یا درشت انتخاب کرد.

موزاییک پلاکی:

نشانه بارز موزاییک‌های پلاکی سطح صاف و صیقلی آن است. این موزائیک را می‌توان در تمامی بخش‌های ساختمان، چه داخلی و چه خارجی استفاده کرد. بعد از کار آن نیز می‌توان سطح این موزاییک را صیقل داد تا هر بار مثل روز اول زیبا شود.

موزاییک معرق

در ساخت این موزاییک در لایه سطحی به‌جای استفاده از سنگ‌دانه، از شیشه‌های رنگی و سنگ‌های طبیعی مثل مرمر استفاده می‌شود. زیبایی خاص و منحصربه‌فردی را با استفاده از این موزاییک می‌توانید به محیط خود ببخشید. این موزاییک‌ها با توجه به‌اندازه سنگ‌های تزئینی که دران استفاده می‌شود دسته‌بندی می‌شوند.

شرایط انتخاب بهترین موزائیک

بررسی شرایط آب و هوایی

با توجه به شرایط جوی کشور عزیزمان، دسته‌بندی آب و هوایی به شکل زیر خواهد بود.

مناطق با شرایط سرد و مرطوب

این سرزمین‌ها در برخی از بازه‌های زمانی سال، یخ‌زدگی آب و دمای زیر صفر رخ می‌دهد، بنابراین کفپوش استفاده‌شده در این مناطق با باید در برابر دمای بسیار پایین و یخبندان مقاومت بالایی داشته باشد. موزاییک مناسب برای مناطق با آب‌وهوای سرد و مرطوب موزاییک پلیمری است. در ساخت این نوع موزائیک مواد پلیمری استفاده‌شده و وجود این مواد باعث عدم نفوذ رطوبت به موزائیک شده و درنتیجه ترک‌خوردگی اتفاق نمی‌افتد

مناطق با شرایط گرم و خشک

با توجه به نوع آب‌وهوا، تابش مستقیم نور خورشی و گرما غالب‌ترین ویژگی این مناطق است. درنتیجه کفپوش استفاده‌شده این مناطق باید توانایی تحمل گرما بالا را داشته باشد و در برابر نور خورشید رنگ خود را از دست ندهد.کفپوش هایی با سطح صاف گزینه مناسبی برای این مناطق هستند. با توجه به این‌که در این سرزمین‌ها اغلب باد و طوفان‌های ریگ (ریگ روان) وجود دارد داشتن کفپوش با سطح صاف باعث می‌شود که شرایط نگهداری و تمیز کردن آسان‌تر باشد.

---

کتاب های مواد و مصالح ساختمانی

خدمات ما

برچسب‌ها: موزائیک, موزاییک, موزائیک چیست, موزاییک چیست

عشق و زندگی...