بند های آبی افغانستان

منابع آبی در کشور ما عمدتاً از طریق باران های فصلی یا بشکل برف و یا باران میباشد که با تحقیقات ابتدائی در افغانستان در سالهای نورمال آبی مقدار (57) ملیارد متر مکعب آمد آب داریم و ساحه (5.3) ملیون هکتار اراضی قابل آبیاری داشته که ظرفیت آبی ما اضافه از نیاز آب در امور زراعتی وسایر استفاده ها است اما فعلاً ما قادر به استفاده تقریباً کمتر از (%30)فیصد یعنی (23) ملیارد مترمکعب از مجموع ظرفیت آبی خود میباشیم و(%30) اراضی زراعتی آبی یعنی (1،6) ملیون هکتار را تحت کشت و بهره برداری قرار میدهیم و ساحات بیشتر اراضی زراعت آبی ما فعلاً لامرزوع بوده و قسمت بیشتر آب در دست داشته ما یعنی (%70) قسمتی درداخل افغانستان ضایع شده و متباقی به بیرون از افغانستان سرازیر میشود و اگر وضع بدین منوال باشد که ما قسمت اعظم ضایعات آبی داشته و آنرا به استفاده زراعت ، صنعت ، مالداری، آشامیدنی و سایر استفاده ها قرار داده نتوانیم خشکسالی دوامدار دامنگیر ما خواهد بود و بیکاری ملیون ها کارگر زراعتی که باعث فقر روستائی شدیدخواهند شد.

افغانستان سالانه دارای 75 تا 80 میلیارد متر مکعب آب سطح ارضی است که تنها از %25 و در شرایط خوب تا %30 این آب در داخل کشور استفاده می شود. متباقی %75 آن بدون بهره برداری و آنهم رایگان به کشورهای همسایه بخصوص پاکستان و ایران سرازیر می شود.

در افغانستان تا کنون 554 بند آبی سروی گردیده که از جمله 400 بند آبی برق وآبیاری را یکی پی دیگری میشود ساخت .

بند برق سروبی

بند برق سروبی، در ولسوالی سروبی ولایت کابل می باشد که در مسیر راه کابل ننگرهار واقع است. کار اعمار بند در سال 1330شروع شد و در سا ل 1336 تما م شد . یعنی که در زما ن پا د شا هی محمد ظا هر شا ه ، از طرف جرمن ها ، به پول و سرما یه دو لت ا فغا نستا ن ، ساخته شد. همچنا ن از لحاظ تولید برق ، بعد از بند نغلو ، ما هیپر و کجکی در درجه چها رم قرار دارد. بند سروبی 17یا 18متر عمق و دو کیلو متر مربع مسا حت دارد. یک توربین 12500کیلو وا ت برق تو لید می کند ، در حا لیکه در گذشته کمتر تو لید می کرد. بعد از بازسازی توربین دیگر، ظرفیت تو لید برق به صورت مجموعی به 25000کیلو وات خواهد رسید .

بند برق نغلو:

بند برق نغلو در 70 کیلومتری شرق کابل و یا در 10 کیلومتری بند برق سروبی یک و نیم کیلومتر دورتر از نقطه تقاطع دریای کابل و پنجشیر واقع می‌باشد کار تعمیر آن در سال 1339 شروع و در ماه جوزای سال 1346 تکمیل گردید. دستگاه برق نغلو از دستگاه‌های بزرگ و مهم افغانستان به شمار می‌رفت در ابتدا با نصب سه توربین ظرفیت تولید آن 76000 کیلووات پیش‌بینی گردیده بود اما با نصب توربین چهارمی تولید آن به 97500 کیلووات افزایش پیدا کرد. بند نغلو 106 متر ارتفاع دارد که ذخیره آب آن به 530 ملیون متر مکعب بالغ می‌گردد و تقریبا به مساحت 16 کیلومتر مربع زمین را در بر می‌گرفت.

دستگاه برق ماهیپر:

فاربریکه برق ماهیپر در 40 کیلومتری شرق کابل واقع شده است کار ساختمانی آن در سال 1343 آغاز گردید از سروی مقدماتی این پروژه پیدا بود که دستگاه تولید برق ماهیپر بدون تعمیر ذخیره آب این امکان را دارد که با ارتفاع 300 متر به کار انداخته شود و قدرت تولید 60000 کیلووات برق را داشته باشد.

بند برق درونته:

قبلا در نظر بود برای روشن ساختن جلال‌آباد مرکز ننگرهار از دستگاه دوم برق سروبی استفاده شود. ولی به علت مصارف زیاد این پروژه اقتصادی تشخیص داده نشد. پروژه کانال ننگرهار از بزرگترین پروژه‌های کشور به شمار می‌رفت و مشکل روشنایی جلال‌آباد را از میان برد. پروژه‌ نامبرده دارای یک بند می‌باشد که 22 متر ارتفاع و 140 متر طول دارد و در منطقه درونته تاسیس گردیده است. مساحت کاسه بند درونته 750هکتار ظرفیت کاسه 40،5 میلیون متر مکعب آب بوده که فعلاً قسمت اعظم ان از مواد رسوبی پر گردیده است.

پروژه برق کامه:

پروژهء بند آب و برق کامه بر قسمت آخر دریای کنر، طرح بکر و جدیدی نیست. در سال 1975 (1354) حین ریاست جمهوری محمد داَود خان، راپور تخنیکی و مالی بند کامه با همکاری کمپنی جاپانی "سانیو" به پایهءاکمال رسیده بود. طبق نقشهء بند آبرسانی و برق ولسوالی کامه، این سد آبگردان ظرفیت آبیاری 9000 هکتار یا 45000 جریب اراضی مزروع و 3000 هکتار یا 15000 جریب زمین بایر را دارد. به عبارتی جمعآ 12000 هکتار یا 60000 هزار جریب زمین از ذخیرهء آب بند مستفید شده می تواند. اعمار بند کامه 1،68 میلیارد دالر هزینه برداشته و نیروی تولید 45 میگاوات برق را دارا می باشد. امور ساختمانی این بند باید طی دو سال به اتمام می رسید. قرارداد این بند با یک شرکت ایرانی اخذ گردیده بود.

بند برق آبی جبل السراج:

بند برق آبی جبل السراج در ختم تحتانی درهءسالنگ و بر دهنهء دریای سالنگ در ولایت پروان اعمار گردیده است. سد برق جبل السراج از جملهء اولین بند برق آبی کشور می باشد که در 75 کیلومتری شمال شهر کابل موقعیت دارد. یک قرن قبل، در سالهای 1290 تا 1293 (1912 - 1915) حین سلطنت امیر حبیب الئه خان، نقشهء ایجاد این بند برق آبی در جبل السراج توسط انجینیران انگلیسی ارزیابی و طرح ریزی شد. بالاخره ساختمان بند بعد از استرداد استقلال افغانستان از سیطرهء هند بریتانوی، در سال 1300 (1922) در زمان پادشاهی امان الله به بهره برداری سپرده شد. این بنیاد عام المنفعه با داشتن 2 توربین ظرفیت تولید 1500 کیلووات برق را داشت. قسمت زیاد این برق مصارف انرژی مورد ضرورت فابریکه سمنت جبل السراج و چند کیلومتر دورتر از بند بصوب شرق، فابریکه نساجی گلبهار را تآمین می کرد. در اوایل ایجاد بند جبل السراج، کابل هم تا اندازه ای از نور برق آن مستفید می شد. البته امروز این مقدار برق اندک جوابگوی ضرورت اساسی مردم منطقه بوده نمی تواند، لیکن ساختار و سامان آلات قدیمی بند با همین تولید کم نیز، در طی بیش از سه دهه جنگ در کام آتش و نابودی فرو رفت.

بندبرق پلخمری

بند برق پلخمری بر مسیر دریای بغلان در حدود 70 سال قبل (سال 1321 مطابق 1943) حین جنگ دوم جهانی با کمک دولت آنوقت آلمان احداث گردید. لیکن با شکست آلمان در ماه می سال 1945، بخش تحکیم کاری بند پلخمری به پایهءاکمال نرسید. سد برق آبی شهر پلخمری مجموع 2 بند به نامهای بند برق غوری و بند برق نساجی پلخمری است که با داشتن 3 توربین، ظرفیت تولید 9 میگاوات برق را دارد. فعلآ این بند حتا توانایی تولید 6 میگاوات برق را ندارد. آب سد آبی پلخمری از 2 کانال که نهر اجمیر و نهر گورگان نامیده می شود، تغذیه و ذخیره می گردد. بند پلخمری با مقدار ذخیره 4.5 میلیون متر مکعب آب، حدودآ 30 هزار هکتار یا 150 هزار جریب زمین را سیرآب ساخته می تواند. در صورت مسدود شدن بند اول پلخمری، کانال "گورگان" خشکیده و بند برق غوری نیز از کار می افتد. زیرا آب بند نخست توربین های بند آبی ثانی را فعال نگه می دارد.

بند بخش آباد فراه

قرار داد پروژه آب و تولید برق بخش آباد بالای دریای فراه رود با رئیس کمپنی خدمات مشورتی هندوستان در 24 اگست سال 1385امضا رسید. این پروژه در ساحه 100 کیلو متری شهر فراه و در فاصله 30 کیلو متری سرک عمومی کابل- هرات موقعیت دارد. اهداف این پروژه عبارت از ذخیره آب به حجم 570 ملیون متر مکعب در ساحه بخش آباد می‌باشد. با تکمیل شدن این پروژه 35000 هکتار زمین زراعتی موجود و 26000 هکتار اراضی جدید تحت آبیاری قرار خواهد گرفت. قرار است با تکمیل این پروژه 20 میگا وات برق نیز تولید گردد. قابل تذکر است که ً با تطبیق این پروژه تولید حدود 20 میگاوات انرژی برق نیز پیش بینی گردیده است. مصارف مجموعی قرارداد این پروژه همراه با مطالعات تخنیکی و اقتصادی آن که با کمپنی خدمات مشورتی و انجینری کشور هندوستان به امضاء رسید مبلغ 2321560 دالر آمریکائی میباشد. قرار داد دیزاین بند برق ولایت فراه توسط وزارت انرژی و آب و کمپنی نیسپاک پاکستان به ارزش بیشتر از 4 میلیون دالر امریکایی به امضا رسید. این پروژه به ارزش 4 میلیون 7864 دالر امریکایی از بودیجه دولت تمویل گردیده و در مدت 18 ماه کار دیزاین ان تکمیل خواهد شد. از این رو برای اعمار این بند نیز 500 میلیون دالر امریکایی نیاز است. این بند بالای دریای فراه اعمار خواهد شد و ارتفاع دیوار بند 81 متر میباشد که به شکل کانکریتی اعمار میشود. با ساخت این بند 78590 هکتار زمین زراعتی آبیاری خواهد شد و در کنار آن 27 میگا وات برق نیز تولید خواهد شد.

پروژه بند کمال خان

کار این پروژه در سال 1345 بالای رودهلمندآغاز گردیده بود. این پروژه بمنظور آبیاری 80000 هکتار زمین زراعتی واستحصال 8،5 میگا وات برق تهداب گذاری شده‌است. تکمیل این پروژه به سه مرحله تقسیم گردیده‌است. مرحله اول آن اعمار دیوار بطول 600متر است که با کمپنی تدس کشورتاجکستان به 9،84 ملیون دالر قرار داد شده‌است. اعماربخش اول بند کمال خان، شامل یک قسمت دیوارخاکی کاسه بند است، که دریک سمت دریا، بطول3400متر، عرض32 متر و ارتفاع 6 الی 11 متر، توسط یک شرکت تاجکی به نام "تدس" اعمار می شود.بخش دوم این بند نیز شامل احداث دیوار مشابه در سمت دیگر دریا و بخش سوم آن، اعمار بند در داخل دریا است، که بطول 200 متر بطور پخته در داخل دریا، و نصب دستگاه تولید برق میباشد.در صورت اکمال، ظرفیت تولید 9 میگاوات برق و قدرت آبرسانی به حدود 80 هزار هکتار اراضی بایر ولایت نیمروز را دارد.

بند علیا دریای آمو

که یکی از مهمترین و بزرگترین پروژه‌های آب و برق افغانستان به شمار می‌رود. این بند ذخیره که بالای دریای آمو در مرز مشترک بین افغانستان و تاجیکستان احداث شده تا آب مورد ضرورت آبیاری صفحات شمال کشور را تهیه نماید. این بند همچنان مقدار 1000 میگاوات انرژی برق تولید خواهد کرد. این پروژه یکی از مهمترین پروژه‌های آب و برق بوده که ساحه آن شامل چهار ولایت شمال افغانستان است.

رود آمو که منشاء آن یخچالهای پامیر و واخان است . در قسمتهای بالایی بنام دریای واخان یاد می شود . بعد از آنکه رود آغسو و آب پنج با آن یکجا می شود نام دریای پنج به خود می گیرد و پس از آنکه رودهای کوکچه ، وخش، کافرنهان، به آن می ریزد، دریای آمو نام می گیرد. شعبه های این رود در خاک افغانستان عبارتند از : رود کوکچه، رود قندوز ، رود شیوا به همراه آبهای واخان و پامیر، تقریبا چهل درصد آب این رودخانه را در افغانستان تشکیل می دهند. رود چک ، غزلسو، کافرنهان، وخش، سرخان دریا، شیر آباد و ... از شعبه های شمالی این رود هستند. دبی( مقدار آبی که در یک ثانیه از یک نقطه معین عبور می کند) آب این رودخانه بطور متوسط 250 متر مکعب در ثانیه می رسد. بندر تاش گذر، حیرتان، شیرخان بندر، بندر کلفت در سواحل جنوبی آمو دریا واقع شده اند. رود آمو سالیانه بیش از 250 میلیون متر مربع مواد رسوبی را به خارج از کشور حمل می کند.

در قسمتهای اولیه به علت شیب و تندآبها و آبشارها قابل کشتیرانی نیست ولی در ماه ثور بر اثر آب شدن برفها ، آب این رودخانه زیاد می شود و در هنگام پر آبی حدود 900 کیلومتر آن قابل کشتیرانی است در سواحل آن رودخانه شیرخان بندر و بندر حیرتان قرار گرفته، که کالاهای صادراتی یا وارداتی افغانستان به کشورهای آسیای میانه از این طریق مبادله می‌شود. آمودریا دارای آبشارهای متعدد است و برای تولید نیروی برق آبی قابل استفاده‌است. از طرف دیگر، صدها منزل مسکونی در تخار با خطر آبخیزی مواجه اند. آب آمو بیش از 60 خانه را در ولسوالی قرقین این ولایت تخریب کرده و بیش از 100 منزل دیگر را مورد تهدید قرار داده است.

برق آبی باغدره

این پروژه با ظرفیت تولیدی 280 میگاوات بالای دریای پنجشیر قرار داشته و در سال 2013 به تولید آغاز نمود.

بند سلما

کاراین پروژه در ولایت هرات در زمان داودخان آغار الی 2005 متوقف بود درسال 2005 دولت هند مصارف ادامه کار این پروژه را بدوش گرفته‌است. در نظر است این پروژه هفتاد هزار هکتار زمین را سیراب و به ظرفیت 42 میگا وات برق تولید میکند. مصارف این سد حدود هفتاد میلون دالر شده است.

اولین طرح بند برق و آبرسانی منطقه سلماء ولسوالی چشت شریف در سال 1347 (1969)، بعد از سفر موسی شفیق صدراعظم حکومت شاهی افغانستان به ایران، ریخته شد. مفکوره ایجاد این بند بر هریرود بمیان آمد. با سقوط سلطنت محمد ظاهر شاه و رویکار آمدن رژیم جمهوری به رهبری محمد داَود کار تحقیقاتی و عملی بالای بند سلما با همکاری انجنیران هندی آغاز گردید. اما بعدا بیش از سه دهه جنگ و خون، بند برق آبی سلما هم در کام بربادی و نابودی فرو رفت. بند سلما در اصل بیشتر جهت آبیاری اراضی تدوین یافته و بر مسیر هریرود قرار گرفته است. این سد در ولسوالی چشت شریف در 165 کیلومتری شمال - شرق شهر هرات موقعیت دارد. بند سلما 550 متر طول و به همان اندازه عرض، 107 متر ارتفاع و قدرت ذخیره 633 میلیون مترمکعب آب را دارد. 70 هزار هکتار یا 350 هزار جریب زمین از بند آبی سلما سیرآب شده می تواند. اضافه از سرسبزی اراضی لامزروع یا تحت زرع ولایت مذکور، با نصب 3 توربین بر بند آبی سلما زمینهء تولید 42 میگاوات برق مساعد می گردد. فعلآ هرات از برق وارداتی نامنظم ترکمنستان و ایران تا حدی تنویر می شود. نظر به اظهارات مسئولین ادارهء برق هرات، جهت رفع مایحتاج این ولایت ضرورت به 300 میگاوات برق است. در حالیکه الان از دوهمسایه فوق الذکر حدودآ 80 میگاوات برق وارد می شود. بند برق آبی سلما بر مسیر دریای احداث می گردد که در جملهء یکی از دریاهای عمده و نسبتآ طویل کشور حساب می شود. این دریا، هریرود در مرکز افغانستان از دامنه های کوه بابا سرچشمه گرفته و 1124 کیلومتر طول دارد. هریرود از شرق به غرب 560 کیلومتر مسافت را که تقریبآ نیم فاصله مجموعی دریا می شود، درداخل افغانستان می پیماید. بعدآ به فاصلهء 60 کیلومتر تا بند ذوالفقار مرز مشترک افغانستان و ایران را تشکیل می دهد. بالاخره با اختتام خط سرحدی دو کشور همجوار، هریرود وارد ترکمنستان شده و طی مراحل نهایی، بستر دریا در ریگزارهای قره قروم خشک و ناپدید می گردد.

پروژه کوکچه سفلی:

بالای دریای کوکچه موقیعت داشته با اکمال آن (9) میگاوات برق تولید شده و برای ساحه (49) هزار هکتار زمین آب کافی تهیه میگردد.

پروژه آبیاری خوشتپه:

این پروژه بالای دریای آمو موقیت داشته که با اکمال آن میتوان برای ساحه (100) هزار هکتار زمین آب کافی تهیه نمود. کار آن همین اکنون ادامه داشته و تاحل ساحات زیاد زراعتی را تحت آبیاری شان آورده است.

پروژه دشت گمبری:

با اکمال این پروژه با استفاده از آب دریای کنر نه تنها ساحات بیشتر زمین ها را میتوان تحت آبیاری قرار داد بلکه میتوان بند درونته را نیز تقویت نمود.

بند آب مچلغو:

در سال 2010 برای بار سوم پروژه اعمار بند آب و برق مچلغو با هزینهء 27 میلیون دالر از سوی وزارت انرژی و آب به داوطلبی گذاشته شد. ولی وزارت مالیهء کشور پشنهاد پلان ساخت بند مذکور را با این حجم مصارف رد نمود. بعدآ در مقابل اعتراضات پی در پی مردم محل، وزارت های ذیصلاح معضل ناامنی و نداشتن بودجهء کافی را مسبب تآخیر و تعویق افتادن امور ساختمانی بند عنوان کردند.در صورت اعمار بند آب و برق مچلغو در ولایت پکتیا، 1800 هکتار یا 9000 جریب زمین از آب سد سیرآب شده می تواند و از انرژی آب این بند تنها به ظرفیت تولید 700 کیلووات برق مد نظر گرفته شده است.

بند برق کجکی:

بند آبیاری و انرژی برق کجکی در سال 1953 اعمار و در سال 1975 تولید انرژی برق در آن آغاز شد. آن زمان دو توربین این بند فعال شده بود و ظرفیت تولید 16 و نیم میگا وات انرژی برق را داشت.بلندای این سد 100 متر، پهنای آن 2290 متر و ظرفیت تخلیه ی آن 1،2 کیلومتر مکعب است.آب‌های روان شده از این بند تا 500 کیلومتر به سوی پایین‌دست، در کانال‌های زراعتی منطقه جریان می‌یابد.

بند سلطان:

بند سلطان که یکی از بند های مهم آبگردان در ولایت غزنی به شمارمی رود؛ هزار سال قدامت تاریخی دارد و در گذشته ها اکثر ساحات زراعتی غزنی از آب این بند در آبیاری محصولات زراعتی شان استفاده می کردند.در حالی که غزنی دارای 8 بند آبگردان می باشد؛ اما بسیاری از زمین داران هنوز هم از چاه های عمیق برای آبیاری محصولات زراعتی شان استفاده می کنند.

بند دهله قندهار:

این بند بالای دریای ارغنداب که یکی از شاخه‌های اصلی دریای هلمند می‌باشد؛ به فاصله 34 کیلومتری به طرف شمال شرق ولایت قندهار موقعیت دارد. بند دهله بندخاکی بوده که قبلاً ساخته شده است. این بند 55 متر ارتفاع و 540 متر طول دارد و ظرفیت ذخیروی کاسه بند آن به 478.6 میلیون مترمکعب آب می‌رسد.

بند شاه وعروس:

این بند در ولسوالی شکر دره کابل موقعیت دارد، که دارای ظرفیت ذخیره نمودن ٩ میلیون مترمکعب آب و تولید ١.٢ میگاوات برق می باشد.محور بند ٧٧.٥ متر مربع بوده و از سطح بحر ٢١٦١ متر ارتفاع دارد.

توسط این بند ۲۷۰۰ هکتار زمین زراعتی آبیاری میگردد، که از ذخیره مجموعی آن ٤ میلیون مترمکعب آب غرض تأمین آب آشامیدنی و معیشتی شهروندان کابل و متباقی ٥ میلیون مترمکعب برای آبیاری زمین های زراعتی و تولید برق استفاده میگردد و سالانه ۳۲ میلیون متر مکعب آب تنظیم خواهند کرد.

بند شاه و عروس یکی از پروژه های بزرګ اداره ملی تنظیم امور آب است، که هزینه مجموعی اعمار این بند نزدیک به ۵۲ میلیون دالر امریکایی بوده، که از بودیجه ملی جمهوری اسلامی افغانستان پرداخت گردید.

---

WhatsApp: +93799219419

Email adds: [email protected]

برچسب‌ها: بند آب, بند برق, بندهای آبی, بندهای آبی افغانستان

عشق و زندگی...